Rome buitenlandreis ’22-’23
Zondag 25 september, Amsterdam-Rome
Al vroeg in de ochtend meldden de eerste ‘Romeinse legionairs’ zich op Schiphol, vertrekhal 1. Kwiek, fris en gezond doemden zij met hun koffertje op uit de mensenmassa. Ouders stonden er nog wat slaperig bij, want die doken na 04.00 uur toch nog even hun bed in. Kindlief niet, die stond zich actief voor de bereiden op zijn eerste dag Rome, hun ‘Romereis’ was namelijk daadwerkelijk begonnen!
Iedereen was tot de tanden gewapend om de onweersbuien, die ons in ‘de Eeuwige Stad’ stonden te wachten, te weerstaan. Docent Sjoerd van Griensven was, net als de leerlingen, voor het eerst mee. Ook hij wist nog niet echt wat hem te wachten stond, hij had er wel heel veel zin zei hij. Het was voor hem wel even een omslag, want hij kwam vrijdag net uit het brugklaskamp op Texel rollen. En na de zaterdag heel even thuis, meteen weer door… ‘Centurions’ Heerink en Van der Laan, om maar in het jargon te blijven, dirigeerden de leerlingen naar de controle, waar ze ‘op alfabet’ werden doorgelaten. De verwachtte drukte viel gelukkig mee. Hiermee wil ik niet de conclusie trekken dat we dan maar een uurtje later hadden kunnen verzamelen, want ‘goed geïnformeerde bronnen’ fluisterden dat er om zes uur ’s morgens regelmatig al rijen buiten hadden gestaan. Dat was inmiddels al geen goed bewaard geheim meer. Dat risico wilde ‘de legerleiding’ absoluut niet nemen. Je zou maar het vliegtuig missen met 49 leerlingen en dan een kleine honderd ‘verontruste ouders aan de lijn krijgen (of op de mail)? De leerlingen lieten hun begeleider geen moment uit het oog en ‘de dames Nederlands’, de Vos en van de Ent waren al druk in de weer met allerlei groepsprocessen van hun eigen groepje. Deze reis kende voor hen nog maar weinig geheimen, zij kenden het klappen van de zweep en etaleerden dan ook een soort van ‘keizerlijke’ rust. In de loop van de komende week zouden zij nog wel gaan uitzoeken van welke Romeinse keizer zij de rust dan bedoelden, maar dat horen we vast nog later in de week. Waar ‘de legerleiding’ echter geen rekening mee had gehouden was dat er hier en daar iemand zijn (of haar) ‘ransel’ zomaar vergat. Het beeld wat dat oproept is dat wij als groep overal op Schiphol onze tassen zomaar her en der laten slingeren. Eerlijk is eerlijk zo erg was het nog niet, maar het waren er wel meer dan slechts een die hun zorgvuldigheid nog even thuis hadden gelaten… Gelukkig kwam alles toch nog goed en was iedereen voor we het vliegtuig instapten weer verenigd met zijn tas. De opluchting was er niet minder om. Maar eerst de koffers droppen bij onze slaapplek, lunchen en dan naar ons eerste doel, St Maria Maggiore.
En deze kerk werd inderdaad als een pareltje onder de kerken gezien door de leerlingen. Alsof iedereen ‘kerk-specialist’ was. Nou dat zou zwaar overdreven zijn. De meerderheid kon nog net Jezus van Maria onderscheiden, maar er werd vanaf vandaag aan gewerkt.Caravaggio stond op het program, maar liefs twee maal. Het heeft meer te maken dat we daarmee de leerlingen de kans geven e.e.a. steeds makkelijker te herkennen dan dat er een element van overvoering in schuilt. Nee, stukje bij beetje ingieten en later nog een keer. Eigenlijk zoals onderwijs ook is bedoeld; (her)kennen door herhaling.
Zo stonden de leerlingen eerst precies verkeerd (aan de andere kant van de kerk) om ook maar iets van deze majestueuze doeken te zien. Kan, zo’n eerste dag, maar ik vermoed dat we dat er aan het einde van de week wel uit hebben…Toen de link tussen Caravaggio en Rembrandt kon worden gelegd werden er een groot aantal opmerkelijk wakker. Ze gingen vragen stellen en wilden echt meer weten van wat ze zagen. Er ging een hele nieuwe wereld voor ze open, wij als docenten hadden ‘het’ moment van de dag. Zingend liepen we terug naar het hostel. Het eten had ze zichtbaar ook goed gedaan. Wij waren trots op deze groep enthousiaste leerlingen uit Hoofddorp, de Romeinen keken ons met een onbegrijpelijke blik na. Ze waren veel gewend in hun stad, maar dit… Eenmaal in het hostel aangekomen werd er voor de vorm nog gedaan of ze nog wilden praten. Een paar kropen nog even in de tuin, maar waren 20 minuten later al weer terug om graag hun kamer op te zoeken. Tja, vier uur ’s morgens op Schiphol eiste zijn tol. Kamer na kamer speelde niet eens de puber meer, maar droomde er slechts over. Morgen het Vaticaan, daar kon je ook lang over dromen…
En ook de moeder van mevrouw Heerink kan, als trouwe lezer, na het lezen van dit stukje gerust haar hoofd op het kussen leggen. Ik vermoed wel dat haar dromen over Jezus en Maria er heel anders uitzien dan die van veel van de leerlingen…
Maandag 26 september, Rome
De ochtend kriekte voor de leerlingen in Rome om een uur of half acht. Vandaag was een soort van ‘heilige dag’, want het Vaticaan stond op het menu. Eerst de metro, dat was op z’n minst een belevenis. De reeks vol-voller-volst werd door de metrotreinstellen volledig waargemaakt. De ene na de andere metro kwam voorbij en lieten wij maar gaan, want wij keken al schichtig om ons heen of de ‘duwers’ al klaar stonden om in actie te komen. Daar hadden we eigenlijk niet heel veel zin in., zo’n por in je rug. Dus zonder op te vallen ‘sneakten’ we uiteindelijk toch een van de minder volle wagons in om ‘ongeschonden’ station Ottaviano te bereiken.
Daar werden we buiten (toch nog) verrast door een behoorlijke bui regen. Toch lopen natuurlijk, want we moesten en zouden naar het Vaticaans Museum. De groep was niet te houden, het leek wel of de paus al zijn ‘voorzienigheid’ over ons al had uitgestort. Wij waren er in iedere geval blij mee.
Eenmaal binnen vergaapten de leerlingen zich aan de burelen van de (nu) Argentijnse paus. De hele historie van de katholieke kerk trok voorbij. Gangen vol met pracht, gefinancierd met eeuwenlange aflatenhandel. Leerlingen legden deze link ook, waardoor er toch naast bewondering ook ruimte voor een kritische noot was. Deze combinatie lijkt toch een gevolg van jarenlang onderwijs op het Kaj Munk. Een compliment voor de collega’s, maar om nu te zeggen dat wij hiervan in de ‘verbazingsmodus’ schoten, dat weer niet.
Een van de hoogtepunten was de schilderkunst van Rafael Santi in den Stanza della Signatura, waar vol bewondering naar ‘de school van Athene’ werd gekeken. Het was zo druk dat iedereen zich moest verlaten op pagina 38 van het boekje, waar alles haarfijn uit de doeken werd gedaan.
Met al dat geslenter door al die gangen, de drukte en de enorme hoeveelheid aan informatie werden de eerste scheuren in de fysieke en mentale weerbaarheid bij leerlingen zichtbaar. Natuurlijk was het allemaal fantastisch, maar moest dat dan ook allemaal tegelijk en op een dag…? En dit was dan alleen nog maar de ochtend…
’s Middags bezochten we de St Pieter. Finn probeerde alles zo goed mogelijk in zijn hoofd te proppen want dat kon nog wel eens van pas komen en Mart kwam met uitstekende vragen. En dan noem ik er nog maar twee. Een groepje dames had, na hard afdingen, allemaal een roze sweater gekocht. Overal waar zij opdoken leken ze wel op een ‘roze wolk’ in Rome, die kan je maar beter in je groep hebben toch? Was economie soms hun samenbindende element, of was het eigenlijk alleen voor de gezelligheid zo’n kleur trui? Was het onderscheidend vermogen, of behoorde het gewoon tot het mysterie vrouw? Ik werd er in ieder geval vrolijk van als ik ze zag. Ook wat waard.
De piëta werd zeker niet overgeslagen, eerder werd daar ruimte voor gemaakt in de onbenutte delen van de hersenen van leerlingen. Er bleek hier en daar nog meer ruimte dan verwacht…Leerlingen werden er opmerkelijk enthousiast van.
Daarna deden we de wijk Trastevere aan, de gezelligste wijk van Rome. Er was (gelukkig) vrije tijd voor het eten, alleen op moment dat wij vragen wat zij dan in hun vrije tijd gedaan hebben, krijgen we de meest wonderlijke antwoorden. Het zal de ‘generatiekloof’ wel zijn. Zo komen wij als docenten namelijk altijd goed weg…
Tegen de terugtocht werd opgezien. Nog drie kwartier lopen met ingegroeide teennagels, overal blaren en verkeerde schoenen, dat zou echt niets worden. De woorden als “een Ubertje pakken” en “kunnen we geen metro nemen” vielen al snel. Helaas rijdt er geen metro in deze wijk en wij hebben als Kaj Munk College natuurlijk ook onze eer. Heen met de metro betekende natuurlijk gegarandeerd terug lopen. Toch een soort principe van opvoeden waar je je als school niet aan wilt onttrekken…
Eenmaal terug ‘op het nest’ werd er voor de vorm nog wat samengeschoold op de kamers. Een ritueel wat je niet meteen moet verstoren. Daar worden netwerken gebouwd, ontluiken soms liefdes en ook vriendschappen voor het leven. Maar met een drukke dag morgen, roept ook het bed. Ja, soms moeten pijnlijke keuzes worden gemaakt. Maar om met Vincent te spreken, meneer jullie hebben overal wel een oplossing voor. Ik spreek hem niet tegen, dat klopt inderdaad… En al snel kwam de absolute rust over het pand. Ongetwijfeld heeft de paus ook daar een handje bij geholpen.
Dinsdag 27 september, Rome
Het beloofde een heerlijke warme dag te worden vandaag. ‘Dokter’ van Griensven hield zowel ’s ochtens en ’s avonds een drukbezocht spreekuur. Leerlingen kregen een soort van ‘top tot teen behandeling’, waarna ze altijd weer blij verder konden. Het is de vraag hoe het plaatselijke ziekenhuis over deze behandeling dacht, maar de aandacht van ‘onze eigen dokter’ was in ieder geval ongeëvenaard qua aandacht en dat hielp. Zitten veel ziektes sowieso niet alleen maar tussen je oren zo vroeg ik mij af? Driewerf hoera namens onze leerlingen voor ‘onze eigen dokter Sjoerd’ die ‘de machine’ draaiende houdt.
Eerste stop vandaag was basilica San Pietro in Vincoli, daar stond een beeld van Michelangelo; Mozes met hoorntjes. Wie het verhaal van de verkeerde vertaling als oorzaak daarvan niet kent, kan zich zomaar verliezen in allerlei hersenspinsels. Rommelden ze zomaar wat aan met beeldvorming in het Oude Testament zou je kunnen denken en kwamen profeten toch van ‘een andere planeet’ of hoe prop je zo’n groot beeld in zo’n bescheiden kerkje? In ieder geval offerde Demi (in haar beste moment als onversneden romantica) wat geld om het kerkorgel te laten spelen. Toen klopte de sfeer van de kerk met de bedoeling. Je kon je verliezen in de mystiek van de katholieke kerk en daar paste het beeld van Mozes precies in. Na het orgel was iedereen ervan overtuigd dat Mozes precies op deze plek paste, ook al was het gemaakt voor de St. Pieter. Muziek speelt in de katholieke kerk een belangrijke rol, zo bewijst de orgelmuziek (met dank aan Demi) vandaag.
Daarna op naar het Colosseum, die midden in de stad voor je oprijst. Je waant je meteen midden in de Romeinse tijd en ziet senatoren meteen in gedachten zitten op de tribunes. Gladiatoren trekken voorbij in hun ‘stoere’ uitrusting. Ik zag dat Max, Nino, Alex en Tijn zich al gladiator waanden. Zij zagen het wel zitten om zich als volksheld in de ‘arena’ te laten toejuichen. Het deel dat ze elkaar dan ook zouden moeten afslachten lieten ze maar voor het gemak achterwege, maar in gedachten bleven ze helden. Ach ze zijn natuurlijk ook op reis in Rome om te dromen, de rauwe werkelijkheid van alledag zou zich weer snel genoeg aan ze opdringen…Maar nu nog even niet, nu dromen we in en over Rome.
Op het Forum Romanum werden de leerlingen ook geconfronteerd met de ‘brute’ kant van de Romeinse beschaving. De Vestaalse Maagden die belangrijk waren en zelfs een misdadiger met een gebaar van strafvervolging konden ontslaan, leek veel van onze dames buitengewoon aantrekkelijk. Maar toen bleek dat je tot je 40e geen seks mocht hebben, schaalde dat aanvankelijke enthousiasme bij onze puberdames rigoureus af. Dit was het dan ook weer niet. Daaroverheen werd ook nog eens duidelijk hoe Cicero aan zijn eind was gekomen en hoe de vrouw van Marcus Antonius zich op zijn afgeslagen hoofd had ‘uitgeleefd’, toen was de glans van die verbluffende Romeinse cultuur er wel een beetje af.
Daarna nog maar twee kerken te gaan… De gedachte alleen al werd menigeen te veel. Er werd hier en daar aan gevoelige buiken gevoeld, anderen stonden te spugen in de schaars aanwezige bosjes en de rest keek met holle ogen strak voor zich uit. Nog slechts twee kerken. Die kwam aan als een mokerslag.
Maar manmoedig sjokten we naar St Maria della Vittoria, dacht iedereen. Stiekem sloeg Van der Laan eerst af naar Bernini’s Quirinale, een kerkje wat niemand mag missen. Stil vleiden de leerlingen zich neer op de stoelen in dit magnifieke kerkje. Rust en in stilte nu genieten was het devies. Dit kerkje wordt niet voor niets veel gebruikt voor trouwerijen in Rome, dus alle romantica en een enkele romanticus konden hun hart hier ophalen. Ik zag een enkeling al mijmeren, maar vind het niet gepast daarbij namen te noemen. Maar ik verwacht wel dat over een paar jaar een aantal van ons hun tickets wel kunnen bestellen…
Daarna alleen nog St Maria della Vittoria, een meesterwerk van Bernini. Isabelle haar ogen glinsterden bij het binnengaan van deze kerk. Bobbi, Clair en Lynn waren nog onder de indruk van Quirinale en de gedachten die ze daar hadden opgedaan voor de toekomst. Kortom de hoofden van velen waren vol. En toen kwam Bernini’s beeld van Teresia van Avilla daar nog eens overheen…
Je moet wel heel erg van barokkunst houden om de hele kerk als een kunstwerk te zien, maar het beeld is onbetwist. Het verhaal waar aardse en hemelse liefde volledig door elkaar lopen, viel bij velen goed. Als er ‘gedachtenballonnetjes’, zoals bij een stripverhaal zouden zijn geweest, zou ik waarschijnlijk hebben gelezen dat ze deze teksten nog wel eens zouden kunnen gebruiken bij de meer intieme momenten, of gewoon om te imponeren. Ja, niets menselijks is onze leerlingen vreemd… We leren ze nog dat je er altijd wel mee wegkomt door gewoon te stellen dat dit eigenlijk een soort van levenslessen zijn…
Vermoeide hoofden en aangetaste voeten namen het er nog even van net voor het eten. Om 19.00 uur was het weer acte de préséance voor het diner. We hadden al eerder in de week geleerd dat Kenai met zijn lach stadions kan vullen, hoe zou dat vanavond gaan. In ieder geval had hij zich in alle weeromstandigheden al laten zien met een zonnebril op zijn neus. Of dat verregaande consequenties had voor zijn lach onder het eten vanavond wisten we van te voren nog niet. Achteraf bleek hij zich heel goed aan de nieuwe omstandigheden te hebben aangepast. Met zonnebril, dat nog wel
Een aardige ober kwam vragen wat wij als docenten wilden drinken. Toen ‘dokter Sjoerd’ geen bier maar thee bestelde gaf de ober hem een blik terug alsof ‘de dokter’ in een bol zachte wol was veranderd. De blik van die ober vergeet ik nooit. Ongeloof kwam over hem en hij moest er echt even over doen om hiervan bij te komen. Hij ziet een sportieve jongeman met een stoere uitstraling en die bestelt thee… Dat was voor hem een geheel nieuwe ervaring. Uiteindelijk kwam het goed tussen de ober en ‘dokter Sjoerd’ en wij verlieten tevreden het restaurant. Buikjes vol, op naar de kamers en slapen, morgen weer een nieuwe dag. Volgens mij had iedereen het echt naar z’n zin.
Woensdag 28 september, Rome
Fris wakker worden na een drietal dagen van de Romereis te hebben gehad, is beslist geen sinecure. Dat voelden veel leerlingen deze dag met name aan den lijve. Een enkele leerling had het idee dat ie bijna ‘uit elkaar viel’ van vermoeidheid. Zelfs ‘dokter Sjoerd’ had hier nog niet de oplossing voor handen om deze mentale en fysieke ongemakken met een soort wonderpil te laten verdwijnen. Er werd gefluisterd dat dat aan de zachte handen van ‘de dokter’ aan hun overgevoelige voetjes lag… Danique, Demi en Pam leken wel verslaafd. Owen bleef er overigens altijd trouw naast zitten. Ik weet niet wat dat zegt… Wel weet ik dat fluisterend gebrachte ‘waarheden’ vaak boterzacht zijn en in verreweg de meeste gevallen doodleuk onwaar. Maar dit zijn vaak wel de verhalen die graag worden doorverteld…
Met allerlei ‘losse ledematen’ van vermoeidheid Pompeii bezoeken is een opgave. Maar na drie uur slaap in de bus moet er toch wel iets mogelijk zijn. En dat bleek inderdaad het geval, want alras verspreidden de leerlingen zich als een zwerm vogels over het ongelukkige Romeinse stadje van weleer.
Iedereen was toch min of meer gekleed op een bezoek van Pluvius met paraplu’s, poncho’s en meer van dat fraais. Nikki niet, die dook op met een korte broek, want zij ging deze dag met een zonnig gemoed tegemoet. Het bekende stadje werd ‘gestript en afgeschuimd’ en de verbazing nam toe. Vooral bij die leerlingen die echt zochten… Zij zagen bijvoorbeeld een ‘deurmat’ in mozaïek met ‘pas op voor de hond’ en afbeeldingen in het bordeel die niets aan de verbeelding overlieten naast prachtige beeldjes in het atrium van Romeinse huizen.
Pompeii maakte indruk, niet vreemd en volstrekt logisch.
Enfin weer in de bus voor de Vesuvius. Het weer betrok zienderogen, regen kletterde tegen de busruiten, we konden ons voorbereiden… De weg over de smalle straatjes van de krater waren voor een enkeling al spannend en dat terwijl we echt alleen maar in dichte mist reden. Natuurlijk ligt het voor de hand dan te zeggen dat we ‘in de wolken waren’, maar dat is te gemakkelijk. Het was namelijk ongebruikelijk vies weer op onze tocht naar boven.
Nikki bleek met haar korte broek het grootste gelijk van de wereld te halen, want iedereen moest met een stralend humeur en ‘een natte zooi’ in de bus. Bij Nikki waren alleen haar benen nat geworden…
Terug in de bus hadden de leerlingen allerlei lijntjes gespannen om de kleding te laten drogen. De bus was gepromoveerd tot ‘rijdende droogkamer’. “Chauffeur mag de airco aan we willen luchtcirculatie” zo werd hem extreem aardig gevraagd… En onderwijl werd er alweer gezongen, de kleding was drogende en het humeur onveranderd goed. Wat is dit een topgroep!!! Een beetje mist en regen heeft geen enkele invloed op al die zonnetjes in hun hoofd. Zo lekker!!!
Op weg naar het restaurant om te eten, dan rozig in bed om ons voor te bereiden op de laatste dag. Ik ben nu al benieuwd wat die weer zou brengen, maar nu droom ik al bijna…
Donderdag/vrijdag 29, 30 september
Inmiddels zit ik thuis met een laptop op mijn schoot na te mijmeren over ‘onze’ Romereis. Wat heeft iedereen genoten van deze week, de docenten incluis. Iedereen wilde wel graag naar z’n eigen bedje toe, maar eigenlijk wilde niemand dat er een einde kwam aan deze dagen in Rome. Een soort van fysieke hel door het vele lopen, maar een concrete mentale hemel door alle mooie kunst die daar te zien is. Velen van jullie zijn nu door deze reis in de familie gepromoveerd als ‘Romespecialist’, dus beslissen jullie nu zelf hoe vaak je waar gaat zitten voor een ‘refreshment’. Maar dat is voor later, eerst de vrijdag.
Eigenlijk begon de vrijdag al op donderdagavond laat. De kamers moesten schoon en de koffers al gepakt. Op al de meisjeskamers verbaasde ik mij al de hele week hoeveel kleding er uit zulke kleine koffertjes kon komen. Wat een chaos en een bende. (Bijna) alle meidenkamers waren omgetoverd tot een ‘kledingoerwoud’ waar je goed de weg moest kennen om niet te verdwalen. En dan alle losse spullen die overal lagen…Alsof er ‘boobytraps’ waren gezet om zo moeilijk mogelijk door de kamer te kunnen bewegen. Niet gek dat je dan aan het eind van de week moe bent…
En dan de jongenskamers. Als je daar binnenkwam liep je eerst tegen een muur van bedompte lucht op. Alle ramen nog dicht en altijd iemand op het toilet… Al op dag twee kreeg ik de vraag hoe dat moest met het toiletpapier…Wat bedoel je? Het toiletpapier is al op en wat nu? Mijn vermoeden is dat dit probleem zich op vrijwel alle jongenskamers heeft afgespeeld. Ik weet niet hoeveel toiletpapier ‘het winkeltje om de hoek’ nog heeft na deze week, maar ik vermoed dat de hele voorraad is ‘weggewerkt’. Toen ik een van de laatste avonden daar zelf een sapje kocht, vroeg de man mij wel of wij volgend jaar weer kwamen. Ik vermoed dat dit iets met zijn inkoop te maken zal hebben gehad…
We liepen een kleine drie kwartier naar Popolo. Normaalgesproken een half uur, maar alle vermoeienissen maakte de groep wat traag. Onderweg deden we de Spaanse Trappen nog even aan, die we eerder in de week hadden moeten schrappen. Justin knapte hier zienderogen van op. Dit had steeds hoog op zijn lijstje gestaan en kon nu ook worden afgevinkt.
We zagen in St. Maria del Popolo twee Caravaggio’s, waarbij het realisme van de kruisiging van Petrus oa het zweet en de vieze voeten van de beulen weergaf. De schilder toonde zijn afschuw van de stijl van Carraci (schilderij in het midden van de kapel) door het paard van Paulus met zijn achterste naar Carraci’s doek te keren. Letterlijk schijt aan de stijl van Carraci’s Maria, zo op en top Caravaggio als provocateur. De Amerikanen die er ook waren, kwamen nog even vragen wat ik net had uitgelegd aan de groep. Zo hadden ze nog nooit naar deze 17e eeuwse schilder gekeken. Ze gingen met pretoogjes weg.
Als laatste bezochten we Galleria Borghese waarin de meest prachtige beelden van Bernini staan. Diana, achternagezeten door een ‘bronstige’ Apollo, verandert in een boom. Pluto ontvoert een mooie vrouw en de hand van Pluto drukt zich in het beeld van die vrouw. In marmer!!!! Het is alsof je naar een beeld van vlees en bloed staat te kijken…Beter gaat het niet worden. Misschien is dit museum wel een soort onderafdeling van de hemel, zoveel moois.
Ook Caravaggio is ruim vertegenwoordigd in dit museum, kortom een afsluiter op alle fronten om alle ruimte die op ‘de harde schijven’ bij de leerlingen nog over was, ruimschoots te vullen. Ik meende zelfs hier en daar een ‘errortje’ te zien…
Terug op Schiphol was de aankomst warm. Veel ouders kwamen hun schatjes weer halen om in hun eigen veilige bedjes te stoppen. Wij waren ook blij, want iedereen was weer ‘ongeschonden’ terug. Gelukkig hebben we nu de foto’s nog (van een geweldige week).
